بهداشت محیط زیست

مقدمه

روند رو به رشد آلودگی‌های محیط زیست در جهان امروز و افزایش بحرانهای زیست محیطی موجود، مباحث مربوط به این رشته را در سطوح مختلف بین‌المللی، منطقه‌ای، ملی و استانی در محور برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های كلان كشور و استان قرار داده است.  لزوم مشاركت همگانی در حفظ محیط زیست ایجاب می‌كند كه فرهنگ زیست محیطی در بین عموم، گسترش یافته و اقشار مختلف اجتماع از مباحث و مسائل مربوط به محیط زیست آگاهی بیشتری یابند.

در این میان یكی از گروههای مهم اجتماعی كه نقش اساسی در فرهنگ‌سازی و نهادینه ساختن رفتارهای مثبت و هنجارهای زیست محیطی در جامعه دارند مادران هستند. این گروه تأثیرگذار چنانچه از معضلات زیست محیطی موجود اطلاع بیشتری به دست آورند بنا به حس مادرانه و مهر ذاتی به فرزندان خود در حفظ حقوق اولیه نسلهای آینده مهین وارد عمل خواهند شد و با حركتی فراگیر در اصلاح سوء رفتارهای زیست محیطی فرزندان و نزدیكان خود خواهند كوشید.

مجموعه حاضر گامی كوچك است در تحقق این هدف بزرگ ، به طور قطع این گامهای كوچك در دلهای بزرگ مادران دوراندیش انگیزه‌ای ایجاد خواهد كرد تا دست و اندیشه آنان را در پاكسازی و بهسازی محیط و ارتقای فرهنگ محیط زیست در جامعه به كار اندازد.

آب

آب مایه حیات است، زندگی تمام جانداران به آب وابسته است و تمام فعالیت‌های انسان هم به آب نیاز دارد بیشترین مصرف آب در سه بخش كشاورزی، صنعت و مصارف خانگی است. مقدار آب تولید شده در طبیعت تقریباً ثابت است ولی به دلیل افزایش بی‌رویه جمعیت و مصرف نادرست از این منابع ارزشمند، امروزه با بحران آب مواجه شده‌ایم.

آب به دو صورت آبهای سطحی و زیرزمینی وجود دارد آن بخش از آب برف و باران كه روی زمین جاری است و به صورت نهرها، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاها دیده می‌شود آب سطحی نامیده می‌شود و بخش دیگر هم در زمین نفوذ می‌كند و آبهای زیرزمینی را به وجود می‌آورد و ما به وسیله چشمه ، قنات و حفر چاه به آنها دسترسی پیدا می‌كنیم.

آب در منازل برای پخت و پز، شست و شو و آبیاری گیاهان به كار می‌رود اما آیا فكر می‌كنید همه آبی را كه ما روزانه در خانه‌های خود استفاده می‌كنیم واقعاً ضروری است؟ خوب است هریك از ما قبل از این كه شیر آب را باز می‌كنیم با خود بیندیشیم كه برای انجام كار موردنظر واقعاً به چه مقدار آب نیاز داریم و به دنبال اصلاح روش مصرف آب و یافتن راههای صحیح و كاربردی برای صرفه‌جویی در این ماده حیاتی باشیم.

راههای جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب در منزل

اولین گام نصب وسیله‌ای به نام سر شیر‌های پودر كننده و یا فشار شكن روی شیرهای آب است كه به علت مخلوط كردن هوا با آب سبب می‌شود در عین داشتن فشار زیاد آب مقدار كمی آب مصرف شود این وسیله در تمام مغازه‌های شیرآلات فروشی وجود دارد و قیمت زیادی هم ندارد.

با مراقبت از شیرهای آب، تعویض و تعمیر آنهایی كه چكه می‌كند و بستن شیرهایی كه بی‌دلیل باز مانده‌اند، به میزان زیادی از هدر رفتن آب جلوگیری می‌كنیم.

به یاد داشته باشیم شیری كه باز گذاشته می‌شود در هر دقیقه بین 19-11 لیتر آب وارد فاضلاب می‌كند. پس چه خوب است هنگام مسواك زدن، وضو گرفتن و سایر شستشوها شیر آب را باز نگذاریم.

در فصول سرد به هنگام استحمام برای گرم شدن حمام از جریان مداوم آب گرم استفاده نكنیم. برای گرم كردن فضای حمام می‌توان از وسیله گرم‌كننده بی‌خطری استفاده كرد.

در هنگام شستن ظروف بهتر است ابتدا ظروف غذا را تا حد امكان از باقیمانده‌های غذا پاك كرده و آنها را به مدت كوتاهی خیس كنیم و پس از شستشو ، ظروف را در یك لگن آب قرار دهیم. به این ترتیب آبكشی آنها هم سریع‌تر و هم با مصرف آب كمتری انجام می‌شود.

هنگام استفاده از ماشین لباسشویی و یا ظرفشویی از حداكثر ظرفیت آن استفاده شود زیرا در هر بار استفاده از آنها مقدار زیادی آب و برق هدر می‌رود، هیچگاه ماشین را برای چند تكه لباس و یا ظرف روشن نكنیم.

برای تمیز كردن حیات و كوچه از جارو به جای فشار آب استفاده كنیم.

برای تمیز كردن خودرو به جای استفاده از جریان پرفشار آب می‌توان از یك سطل آب و یك تكه اسفنج یا پارچه استفاده كرد.

از مواد غذایی استفاده بهینه كنیم زیرا برای تولید مواد غذایی به منابع طبیعی از جمله آب و محیط زیست فشار زیادی وارد می‌شود.

ما می‌توانیم در منازل خود باغچه‌ای زیبا داشته باشیم بدون اینكه بیشتر از مصرف معمولی خود آب مصرف كنیم با استفاده دوباره از آب، برای مثال : استفاده از آبی كه برای شست و شوی میوه‌ها و سبزیجات هدر می‌رود چنین كاری ممكن است.

اگر چند بطری آب درون یخچال بگذاریم، نیازی نیست برای نوشیدن آب شیر را باز بگذاریم تا آب آن خنك شود.

چه خوب است با رفتار صحیح خود ، ارزش اب را عملاً به كودكانمان یاد داده و آنها را به صرفه‌جویی در مصرف آب تشویق كنیم.

تا حدامكان برای آبیاری فضای سبز از آب شرب استفاده نكنیم.

برای جلوگیری از تبخیر آب، بهترین زمان برای آبیاری باغچه شب هنگام یا صبح زود است.

ریشه‌های درختان و پوشش گیاهی با ایجاد منافذی در خاك سبب نفوذ بهتر آب باران به درون زمین می‌شوند. آنها را حفظ كنیم.

هرچند وقت یكبار با یادداشت شماره كنتور قبل از خواب و كنترل آن در صبح روز بعد می‌توان به نشت در لوله‌كشی ساختمان پی برد.

عوامل اصلی آلودگی آب :

    0    فاضلاب‌های شهری و خانگی

    0    فاضلاب‌های صنعتی

    0    آلودگی آب با سموم و كودهای شیمیایی

آلودگی آب در منازل

ما در منازل خود مقدار زیادی آب مصرف می‌كنیم كه به دنبال آن فاضلاب فراوانی تولید می‌شود. پس از تصفیه آب موجود در فاضلاب ، از آن برای آبیاری محصولات كشاورزی استفاده می‌شود. اما بسیاری از مواد كه به فاضلاب راه یافته‌اند در مراحل مختلف تصفیه از آن جدا نشده و به هنگام آبیاری زمین‌های كشاورزی جذب محصولات كشاورزی شده و به این ترتیب ما با استفاده از آنها دچار بیماری‌های مختلفی از جمله مسمومیت‌ها و بیماریهای صعب‌العلاج می‌شویم.

انواع پاك‌كننده‌ها مانند پودرهای رخت‌شویی، مایع ظرف‌شویی و سفید‌كننده‌ها، انواع مواد نفتی همچون تینرها، حلال‌ها، جلا دهنده‌ها ، روغن‌های سوخته از جمله مواد خطرناكی هستند كه ما وارد فاضلاب می‌كنیم.

پس چه خوب است قبل از وارد كردن این مواد به فاضلاب كمی با خود فكر كنیم آیا راه بهتری برای رهایی از آنها وجود دارد؟

راه‌های عملی برای كاهش آلودگی منابع آب

از پودرهای رخت‌شویی، مایعات ظرفشویی، پاك‌كننده‌ها و سفیدكننده‌ها در حد نیاز استفاده كنیم. كف زیاد نمی‌تواند سبب تمیزتر شدن ظروف یا لباس‌ها شود بلكه نتیجه این كار تولید فاضلاب و آلودگی بیشتر است.

تینرها، حلال‌ها و جلادهنده‌ها را به اندازه نیازمان بخریم زیرا نگهدای این مواد در خانه به دلیل آتش‌زا بودن خطرناك است و ریختن آنها درون فاضلاب یا روی زمین نیز باعث آلودگی منابع آب می‌شود.

مراقب باشیم نفت، بنزین و روغن موتور وارد آبهای سطحی یا سیستم فاضلاب نشود.

بهتر است به جای رنگ‌های روغنی از رنگهای پلاستیكی استفاده كنیم زیرا این رنگها خطر كمتری برای محیط زیست دارند چه خوب است آنها را به اندازه مصرف تهیه كنیم، باقیمانده آن را دور نریخته و برای مصارف بعدمان نگه داشته و یا در اختیار دوستان و همسایگان قرار دهیم.

بازیافت: بازیافت یا بازیابی نام روشهایی است كه به كمك آن می‌توانیم مواد مصرف شده را حفظ كنیم و دوباره مورد استفاده قرار دهیم. انسان امروزه موادی نظیر كاغذ، شیشه، فولاد و آلومینیوم را به مقدار فراوان برای تولید كتاب، روزنامه ، پاكت، جعبه، ظروف شیشه‌ای ، قوطی ، وسایل نقلیه و بسیاری چیزهای دیگر به كار می‌گیرد.

مردم این مواد را پس از مصرف دور می‌ریزند و این مسئله دو مشكل اساسی را به وجود می‌آورد اول این كه باید مقدار زیادی زباله را دفع كنیم تا بهداشت محیط حفظ شود مشكل دوم نیز آن است كه هر روز تقاضا برای مواد خامی كه این محصولات از آنها ساخته می‌شود افزایش می‌یابد، منابع موجود در زمین محدود هستند و اگر در روش مصرف خود تغییری ندهیم خیلی سریع به پایان می‌رسند.

امروزه در كشورهای صنعتی برای تهیه روزنامه‌ها به میزان 25 تا 50 درصد از كاغذ بازیافت شده استفاده می‌كنند، در صنعت بسته‌بندی نیز 80 درصد جعبه‌های مقوایی، بازیافتی هستند.

زباله‌ها موادی هستند كه ظاهراً به درد نخور بوده و دور ریخته می‌شود، زباله‌های خانگی شامل پس مانده مواد خوراكی، كاغذ ، شیشه ، مقوا، فلزات ، پلاستیك و … است .

هركدام از ما به طور متوسط روزانه یك كیلوگرم زباله تولید می‌كنیم به عبارت دیگر مواد غذایی و كالاهایی را كه با زحمت زیاد و وارد شدن خسارتهای فراوان به محیط زیست تولید كرده‌ایم به راحتی به صورت زباله در می‌آوریم كه برای دفع آن به زمین زیادی نیاز است.

چه باید كرد؟

اولین نكته استفاده صحیح و بهینه از كالاهاست. با این كار علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه خانواده ، مصرف مواد اولیه و انرژی، مقدار كمتری نیز زباله تولید كرده‌ایم.

دومین نكته در مدیریت زباله، جداسازی مواد تشكیل‌دهنده زباله برای بازیافت كردن آنهاست.

فواید بازیافت

بازیافت زباله ، سه فایده مهم برای محیط زیست دارد!

1- صرفه‌جویی در مصرف مواد خام: ما به كمك بازیافت زباله در مصرف منابع طبیعی صرفه‌جویی كرده‌ایم زیرا به جای استفاده از مواد خام برای تولید محصولات نو ، از مواد بازیافتی استفاده می‌كنیم.

2-صرفه‌جویی در مصرف انرژی: البته برای بازیافت مواد زاید هم نیاز به مقداری انرژی است اما انرژی لازم برای بازیافت زباله خیلی كمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید از مواد خام است. برای مثال ساختن آلومینیوم از آلومینیوم بازیافت شده 90 درصد انرژی كمتر از ساختن آن از سنگ معدن نیاز دارد.

3- نیاز به فضای كمتر برای دفن زباله ، مواد قابل بازیافت و مراحل آن : در گام اول برای بازیافت زباله‌ها باید مواد قابل تجزیه مثل پسمانده‌های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر زباله‌ها جدا كرده و سعی شود فقط این مواد را در كیسه زباله ریخته و به ماشین‌های مخصوص حمل زباله تحویل دهیم.

این مواد را به نوعی كود به نام كمپوست تبدیل می‌كنند كه برای اصلاح خاك و جبران مواد غذایی از دست رفته به كار می‌رود.

در مرحله بعد باید مواد قابل بازیافت را از زباله‌ها جدا كنیم. شیشه، كاغذ، پلاستیك و انواع فلزات از بهترین مواد برای بازیافت هستند.

الف- كاغذ : آیا می‌دانید ك برای تولید یك تن كاغذ نیاز به قطع 17 اصله درخت بالغ است اگر هر شخصی كاغذهای باطله‌اش را در طول یك سال جمع كند معادل 5/1 اصله درخت می‌شود و اگر همه ما ایرانیان این كار را انجام دهیم از قطع شدن 100 میلیون درخت در طول یك سال جلوگیری كرده‌ایم بنابراین :

روزنامه‌ها و كاغذهای باطله و دفترچه‌های تمام شده بچه‌ها را هرگز دور نریزیم ، آنها را از سایر زباله‌ها جدا كرده و به مأموران بازیافت تحویل دهیم.

اشیایی مثل پاكت‌ها و پوشه‌ها را دور نیندازیم تا در موقع لزوم از آنها استفاده كنیم.

ب- مواد پلاستیكی: آیا می‌دانید كه پلاستیك‌ها از نفت كه منبعی تمام‌شدنی است تهیه شده ولی به علت غیرقابل تجزیه بودن از زباله‌های پایدار و آلوده‌كننده محیط زیست محسوب می‌شود. 30درصد از پلاستیك‌های تولید شده در بسته‌بندی به كار می‌روند پس چه خوب است:

هنگام خرید از بسته‌بندی‌های زاید توسط فروشنده جلوگیری كنیم.

از كیسه‌های پلاستیك خشك و غیرآلوده چندین بار استفاده كنیم و در پایان هم برای جمع‌آوری زباله‌هایمان از آنها استفاده كنیم.

برای خرید از ساك‌های پارچه‌ای استفاده كنیم.

سعی كنیم در مراسم و مهمانی‌ها از ظروف قابل شست و شو به جای ظروف یكبار مصرف استفاده كنیم.

ج- شیشه : آیا می‌دانید كه بطری شیشه‌ای را كه امروز دور می‌اندازیم تا 1000 سال دیگر هم به صورت زباله در روی زمین باقی می‌ماند.

برای تولید شیشه باید مقدار زیادی شن و ماسه از زمین استخراج شود كه این كار نیاز به مصرف مقدار زیادی انرژی و آب دارد.

بازیافت شیشه سبب جلوگیری از حفاری‌های جدید در معادن شن و ماسه ، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب می‌شود از طرف دیگر نیاز به فضای كمتری برای دفن زباله‌های شیشه‌ای است.

ما می‌توانیم با جدا كردن انواع ظروف شیشه‌ای شكسته، شیشه‌های مربا ، سس و غیره در منازل گام بزرگی در جهت بازیافت شیشه‌ها برداریم.

در صورت امكان بطری‌های شیشه‌ای را برحسب رنگ جدا كرده و درب‌ها و گلوبندهای سربی دور آنها را جدا كنیم.

د- آلومینیوم : آیا می‌دانید اگر قوطی آلومینیومی را دور بیندازید بعد از 500 سال هنوز هم به صورت زباله باقی خواهد ماند.

به كمك بازیافت هر تن آلومینیوم ، حدود هزار دلار صرفه‌جویی ارزی می‌شود.

آلومینیوم می‌تواند بارها ذوب شود و به قوطی یا ظرف جدیدی تبدیل گردد.

نه تنها قوطی و ظروف آلومینیومی قابل بازیافت‌اند بلكه ورقه‌های آلومینیومی بشقاب پیتزا و شیرینی هم قابل بازیافت هستند آنها را هم جدا كرده و با سایر زباله‌ها دور نریزیم.

زباله‌های خطرناك

بعضی از زباله‌های تولید شده در خانه‌ها از مواد بسیار خطرناك به شمار می‌آیند مانند باطری‌های مختلف، لامپ‌های مهتابی و جیوه‌ای، لوازم الكتریكی و …  . این وسایل دارای مواد خطرناكی هستند كه سلامت ما و محیط زیست را تهدید می‌كند چه خوب است از لوازم خانگی یا اسباب‌بازیهای باطری‌دار كمتر استفاده كنیم. ساعتهای اتوماتیك بهتر از ساعتهایی است كه با باطری كار می‌كند.

باطری‌ها را در دسترس بچه‌ها قرار ندهیم.

از قراردادن لامپ‌های مهتابی و جیوه‌ای و یا لامپهای سوخته در محلی كه احتمال شكستن آنها وجود دارد خودداری كنیم، مواد موجود در آنها به شدت محیط زیست را آلوده می‌كند.

منبع :‌www.khania.persianblog.com

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: